7 Eylül 2010 Salı

Hamilelikte Kan Uyuşmazlığı, Gebelikte Kan Uyuşmazlığı

Sponsorlu Bağlantılar:

Kan Uyuşmazlığı Nedir, Gebelikte Kan Uyuşmazlığı (Hamilelikte Kan Uyuşmazlığı)

Anne ve babanın kan gruplarının farklı olması sonucu ortaya çı­kan bir hastalıktır. Çocukta meydana gelen sarılık, vücudun şiş­mesi ya da ana rahminde bebeğin ölümüne kadar giden hastalık­ların tümüne birden «kan uyuşmazlığı» denir.

Kan uyuşmazlıkları iki grupta top­lanır:

Birinci grup: A, B, O uyuşmazlığı. Her insanın kanı A, B, O ya da AB harfleri ile tanımlanan grup­lardan birine girer. Bu grupların birbirinden farklı özellikleri vardır.

Sadece bu gruplar arasında ortaya çıkan uyuşmazlığa, ol­dukça az rastlanılır. A, B, O grup uyuşmazlığı ilk çocukta daha fazla sorun yaratır. Daha son­raki doğumlarda görülme oranı dü­şer.

İkinci grup: Bu gruptaki uyuşmazlıklar (Rh) faktörüne bağlı­dır. Rh faktörü bir insanda ya vardır (Rh +) ya da yoktur (Rh -). Bu arada hemen şu noktayı belirtelim ki, insanların %85'i (RH +) kan taşımaktadır. Rh faktörü ilk defa 1940 yılında Dr. Landsteiner ve Dr. Wiener tarafından ortaya konul­muştur. «Rh» harfleri, faktö­rün ilk defa «Rhsesus Macasus» adlı bir maymunda bulunmuş ol­ması nedeni ile kullanılmaktadır.

(Rh +) çocuğun kanı, son (plasenta) yoluyla anneye geçer. Bu geçiş özellikle doğum sırasın­da olur. Annede bu yabancı kan grubuna karşı kendisini korumak amacıyla bazı maddeler oluşur (antikor). Antikorlar bu yabancı kanı ortadan yok eder. Bu madde­ler çoğu kez yalnız anne kanında dolaşmakla kalmaz, plasenta yo­luyla çocuğa da geçer. Böylece, ondaki alyuvarları da yok et­meye başlar. Anne rahmindeki çocukta bir çe­şit kansızlık başgös-terir. Bu arada parçalanan kırmızı yuvarlardan açığa çıkan sarı bo­yalı maddeler (bilurubin) çocuğun her yanını kaplar ve sarılık meydana gelir. Bu maddelerin özellikle beyinde oturması bebeğin hayatına da­hi malolabilir. Yine kansızlığa bağlı olarak vücutta şiş­me ya da su toplama da görülebilir. Bu gibi durumlarda çocuk ya ana karnında ya da doğ­duktan hemen sonra ölür. Hafif 'vaka'larda ise, ilerde anlatacağımız gibi, gerekli tedavi olanak­ları kullanılarak çocuğun hayatı kurtarılır.

İlk Çocukta Kan Uyuşmazlığına Bağlı Hastalıklar Oluşur Mu?

Genellikle ilk çocukta, yukarda kısaca anlatılan «Rh»a bağlı kan uyuşmazlığına ilişkin ağır tablolar görülmez. Ama doğum sa­yısı arttıkça annedeki antikor dediğimiz maddelerin de miktarı ar­tacağından, çocuğun hastalanma şansı ve hastalığın ağırlık dere­cesi de artar.

Kan uyuşmazlıklarına iliş­kin kısaca bilgi verdikten sonra he­men şunu da söyleyelim ki, her (Rh +) erkek ve (Rh -) kadının evliliklerinden hastalıklı çocuk doğmaz. Bunun en önemli neden­lerinden biri, çocuğun (Rh -) olmasıdır. Böyle durumlarda anne­de antikor oluşmaz. Ayrıca, çocuğu hastalıktan koruyan başka et­kenler de vardır.

Hasta­lıklı doğan ya da hastalığın görülebileceği çocuklarda doktor, laboratuvar muayenelerinin yapılmasını isteyebilir. Ayrıca kan uyuşmazlığı olan gebelerde kan tahlilleri yapılarak (Coombs testi), gerektiği zaman iğneyle çocuğun amnios sıvısın­dan örnek alıp bilurubin miktarını ölçerek hastalığın şiddeti anlaşılmaya çalı­şılır. Bazı ağır durumlarda ise normal doğum beklenmeden sezar­yen yapılır.
Günümüzde Rh(-) uygunsuzluğu önlenebilmektedir. Rh(-) kadınlara doğum, düşük, kürtaj ve gebelikte geçirdikleri her türlü girişimden sonra (serklaj, amniyosentez vb) mutlaka genel adı Anti D olan koruyucu iğnelerden yapılmalıdır. Eğer doğumdan sonra bebeğin kan grubunun Rh(-) olduğu saptanırsa bu iğneden yaptırmaya gerek yok­tur. Anti D, anne dolanımına karışan çocuğa ait eritrositleri hemen yok ederek annenin Rh(+) eritrositlere karşı sa­vunma cisimcikleri oluşturmasına engel olur. Eğer bu önlem alınmaz ise annede oluşan savunma cisimcikleri sonraki gebeliklerde çocuğun dolanımına girerek çocuğa ait Rh(+) eritrositleri yok eder ve çocuğun anne karnında iken kan­sız (anemik) olması ve eklenen diğer bozukluklarla ölmesine neden olur.

Tüm bu olanaklara rağmen çeşit­li nedenlerle koruyucu iğne­nin yapılamadığı kadınların gebelikleri risk altındadır. Çocuğun eritrositlerine kar­şı savunma cisimciklerinin oluşup oluşmadığı ge­belerde kan tahlili yapılarak (Indirekt Coombs testi) anlaşı­labilir. Bu testin pozitif olması durumunda çocuğun anne karnında kan­sız kalarak ölmesi olasılığı çok yüksektir. Bu gebeler­de hastalığın ağırlık derecesini değerlendirebilmek için bebeğin kordonundan kan alınarak (kordosentez) incelenir. Çocuktaki kansızlığın dere­cesine göre yine aynı yöntemle bebeğe anne karnında iken bir­kaç defa kan verilir. Son yıl­larda büyük bir gelişme gösteren bu yöntemle bebeklerin çoğu kurtarılabilmektedir.

Çocuk canlı olarak doğ­duğu halde, durumu gittikçe bozulu­yorsa, kan değişimi «Eksangıno transfuzyon» yapılır. Kanındaki bazı zarar­lı maddelerin çıkarıldığı bu işlem sırasında çocuk bir şey duymaz. Son yıllarda kan uyuşmazlıklarına karşı yeni bulu­nan ba­zı ilaçlar kullanılmaktadır: Anti D, gamma globilin. Bir aşı gibi an­neye uygulanan bu ilacın koru­yucu niteliğinden ötürü daha son­raki çocuklarda kan uyuşmazlığına bağlı hastalıklar hemen he­men hiç görülmemektedir. Bu ilaç, eğer çocuk (Rh +) ise 72 saat içinde anneye yapılmaktadır. (Rh -) çocuk, annede savunma ci­simcikleri oluşturmadığından, ilacın yapılmasına gerek yoktur.

Başka bir önemli konu da kan uyuşmazlığının ard arda ö­lü düşük yapması ancak 4-5 aydan sonraki düşükler için sözkonusudur.

Kan Grupları ve Babanın Belirlenmesi

Kan gruplarından söz ederken özellikle hukukta çok önemli olan bu konuyu sizlere çok kı­sa olarak ve bir örnekle anlatmak is­tiyoruz:

Annenin kan grubu O, çocuğun ise A'dır. Bu durumda baba A ya da AB olmalı­dır. Bunun aksi olamaz. Baba AB ise, çocuk hiç­bir zaman O grubu kan taşıyamaz.

Bundan yararlanı­larak adli tıpta kan grupları babanın belirlen­mesinde kullanılmaktadır. Adliye tarihinde kan gruplarıyla ilgi­li binlerce dava vardır. Bunlardan bir tanesi ünlü Şarlo (Charlie Chaplin)'nin başından geçendir. Kendisi­ne iftira edilerek bir çocu­ğun babası olduğu söylenince mahkemeye başvuran Şarlo, kan grubu sayesinde hiç tanı­madığı bir çocuğu evlat edinmekten kur­tulmuştur.

Etiketler: kan uyuşmazlığı kan uyuşmazlığı nedir kan uyuşmazlığı iğnesi tedavisi uyuşmazlıkları kan uyuşmazlığı ne demek kan uyuşmazlığında yapılması gerekenler